آبادی معنوی مساجد

مسجد، نام جاي و در لغت به معناي مكان سجده و عبادت هست[1] و در اصطلاح، به مكاني گفته ميگردد كه جايگاه عبادت و خضوع هست. هر چندين واژه مسجد درباره‌ي چهار ديواري خاصي به شغل مي‌رود كه براي عبادت ساخته شده است، ولي در اسلام تمامي زمين، منزه و پاكيزه است و ميتواند سجده‌گاه و مسجد مؤمن قرار گيرد.رسول اكرم(ص) در حديثي بعد از ذكر فضيلت مسجد الحرام و مسجد الأقصي، به ابوذر فرمود: «حيثما ادركتك الصلاة فصلِّ و الأرض لك مسجد؛[2] هر جا وقت نماز رسيد، به عبارتي جا نماز بخوان كه سرتاسر زمين براي تو مسجد هست».واژه مسجد، با صيغه‌هاي مختلف 29 توشه در قرآن به شغل رفته و در بيشتر موردها، مراد مسجد الحرام است كه تحت عنوان اول مسجد روي زمين شناخته و براي عبادت عموم تاسيس شده است:) إِنّ أَوّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلّذي بِبَكّةَ مُتوشهَكًا وَ هُدًى لِلْعالَمينَ(؛[3]«اوليه منزل‌اي كه براي عموم قرار داده شده است، منزل‌اي مي باشد در مكه كه مايه مسجد توفيق مشهد بركت و هدايت براي جهانيان مي‌باشد».مهمترين نقش مسجد، مركزيت بخشيدن به عبادت مسلمانها است. مسجد محيطي، ميباشد كه انسان چرك الود نبايد وارد آن خواهد شد و گوشه و كنار و زمين آن بايد از هر سيرتكامل زشتي محفوظ باشد.مسجد ضمن مركزيت براي عبادت، محلي براي نشان دادن اتحاد و هماهنگي امّت و تمسّك جمعي به «حبل الله» چهت نيل به هدف ها الهي و انساني، مركزي براي حكومت و بعداز آن، مكاني براي تعليم و تعلّم بود.در‌اين نوشته، كارايي بر اين ميباشد كه خلال شناخت بيشتر با رده و آداب مسجد، وظايف شخص در ازاي مسجد و نقش كارآمد آن را در معاش تبيين كنيم و گامي براي رونق بيشتر مساجد برداريم. ان‌شاء اللهالف) جايگاه مسجدمسجد در فرهنگ و تمدن اهل بيت(ع) مهمان‌منزل معبود در زمين، رده نزول خيرات و بركات آسماني، منزل دانايي و عبادت، علاقه و محبت، صفا و صميميت، ايثار و عفو و بخشش، تجلي‌گاه بهشت در زمين و تفريح‌گاه موحّدان هست.[4]پيامبر اكرم(ص)، در اولين گام براي تشكيل حكومت اسلامي، مسجد النبي را در مدينه اساس‌گذاري كرد كه اول مقر علمي، سياسي، اجتماعي و حكومتي اسلام به شمار آمد و تحت عنوان راس يادگرفتن معارف اسلامي و بشر ‌آدرس مسجد توفيق مشهد سازي و راءس حكومت و سياست‌گذاري شناخته شد.1. منزل خداخداوند متعال ميفرمايد:)وَ أَنّ الْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ أَحَدًا([5]؛«مساجد براي خداست. پس احدي را جز وي نخوانيد»؛ يعني همگي چيز در مساجد براي خداست و مسجد بايد مكان تبليغ بها‌هاي الهي باشد.پيامبر پروردگار(ص) فرمود: «در تورات درج گرديده‌است كه: منزل‌هاي اينجانب روي زمين، مساجد ميباشند. آفرين به كسي كه خويش را در منزل‌اش پاكيزه نمايد و بعد براي ديدارم به منزل‌ام بيايد. مطلع باشيد بر صاحبخانه مي باشد كه ميهمان را گرامي دارااست؛ آنان كه در ظلمت‌هاي شب به مساجد مي روند، بشارت باد بر آنان به فروغ براق در روز قيامت».[6]امام راست گو(ع) فرمود: «بر شما باد به رفتن به مساجد؛ چون مساجد، منزل‌هاي آفريدگار در روي زمين مي باشند. كسي كه پاكيزه وارد آنان خواهد شد، معبود او را از گناهانش منزه مي‌نمايد و او را در زمره زائران خودش مي‌نويسد. پس در مساجد بسيار نماز و دعا بخوانيد.[7]در حديث قدسي آمده ميباشد: «مساجد منزل‌هاي اينجانب در زمين مي باشند. مساجد براي اهل اسمان نورافشاني مي‌نمايند؛ همان طور كه ستارگان براي اهل زمين مي‌درخشند».[8]2. منزل پرهيزكارانپيامبر پروردگار(ص) فرمود: «المَسجِد بَيتُ كُلِّ تَقيٍ؛[9]«مسجد، منزل هر پرهيزكار هست».در حديث ديگر فرمود:«مساجد، منزل پرهيزكاران ميباشد و هر كس مسجد منزل‌اش باشد، خداوند آسايش، ادب و عبور از صراط را براي وي ضمانت مي‌نمايد».[10]3. منزل مؤمناز فرستاده اكرم(ص) نقل گرديده‌است كه رزرو مسجد توفيق مشهد فرمود: «المَسجِدُ بَيتُ كُلِّ مُؤمِنٍ؛[11] مسجد، منزل هر مؤمن ميباشد».4. رده پيامبراننبي گرامي(ص) فرمود: «المَساجِدُ مَجالسُ الأنبياءِ؛[12] مساجد، منزلت پيامبران است».5. برگزيدگان جايرسول پروردگار(ص) فرمود: «خَيرُ البِقاعِ المَسجِدُ وَ شَرُّ البِقاعِ الأسواقُ؛[13] شايسته ترين جاي ‌ها مسجد ميباشد و بدترين آنها بازار ميباشد».6. دوست داستني‌ترين جايامام علي(ع) فرمود: «هر كه بخواهد به مسجد وارد خواهد شد، موءدب و ادب وارد شود؛ زيرا مساجد، منزل‌هاي خدا و محبوب‌ترين زمين‌ها نزد خداست و دوستداشتني‌ترين شخص پيش خدا، كسي مي باشد كه اول از كليه وارد مسجد و بعد از كليه، از آن بيرون گردد».[14]پيامبر اكرم(ص) فرمود: «نشستن در مسجد براي اينجانب بهتر از نشستن در فردوس است؛ چون در پرديس خشنودي خودم فراهم ميشود و در مسجد خشنودي آفريدگار به دست ميايد».[15]و در ذكر ديگري فرمود: «أَحبُّ البِلاد اِلَي اللهِ مَساجِدُها وَ أبغَضُ البِلادِ إِلَي اللهِ اَسواقُها؛[16] محبوب‌ترين جا پيش خداوند مساجد، و مبغوض‌ترين زمين پيش معبود بازارها ميباشند».7. ساختن مسجداز‌آن‌جا‌كه مساجد شماره مسجد توفيق مشهد در اسلام جايگاه بسيار مهمي دارا هستند، بر ساختن و تعمير مسجد تأكيد متعددي شد‌ه‌است. نبي اكرم(ص) فرمود: «مَن بَني مَسجِداً وَلَو مَفحَصَ قَطاةٍ بَنَي اللهُ لَهُ بَيتاً في الجَنَّةِ؛[17] هر كه مسجد بسازد، در شرايطي كه چه به اندازه خوابگاه مرغ سنگ‌خواره‌اي باشد، آفريدگار براي وي در پرديس منزل‌اي مي‌سازد».اما زماني ساختن مسجد باارزش ميباشد و اين تمامي اجر داراست كه هدف از تشكيل داد آن، اعلاي كلمه توحيد و تبليغ تمدن اسلام ناب و مدرسه پيامبران و امامان معصوم(ع) باشد؛ اما درصورتي كه غرض غير الهي و شيطاني باشد، خير صرفا بها و ثوابي ندارد، بلكه توليدكننده آن مؤاخذه گردد. از اين رو، معبود از اولين باني مسجد در اسلام كه مسجد قبا را ساخت، به اين شكل خاطر مي‌نمايد:)لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التّقْوى‏ مِنْ أَوّلِ يَوْمٍ أَحَقّ أَنْ تَقُومَ فيهِ فيهِ رِجالٌ يُحِبّونَ أَنْ يَتَطَهّرُوا وَ اللّهُ يُحِبّ الْمُطّهِّرينَ(؛[18]«مسجدي كه از روز شروع بر طبق زهدوتقوا سازه گرديده، سزاوارتر است كه در آن به نماز قيام كني؛ زيرا درين مسجد كساني مي باشند كه دوست دارا هستند تميز و منزه شوند و معبود پاكيزگان را دوست داراست».ولي خدا به كساني كه با هدف هاي ديگر مسجد ساختند، خير صرفا ثوابي نمي‌دهد، بلكه با آن ها به شدّت واكنش مي‌نمايد و آنها‌را منافق به شمار مي آورد:)وَ الّذينَ اتّخَذُوا مَسْجِدًا ضِرارًا وَ كُفْرًا وَ تَفْريقًا بَيْنَ الْمُؤْمِنينَ وَ إِرْصادًا لِمَنْ حارَبَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَيَحْلِفُنّ إِنْ أَرَدْنا إِلاّ الْحُسْنى‏ وَ اللّهُ يَشْهَدُ إِنّهُمْ لَكاذِبُونَ( [19]؛«منافقان اشخاصي‌اند كه مسجدي ساختند به مراد زيان رساندن به نبي و مؤمنان و تقويت بي ديني و تشكيل داد تفرقه ميان مؤمنان و كمين‌گاه براي عده اي كه باايمان و پيامبرش نبرد كرده بودند، و آن‌ها عهدوپيمان خيال مي‌نمايند كه نظري جز خير نداشته‌ايم امّا آفريدگار مدرك مي‌دهد كه لاف مي‌گويند».بعد از آن خدا اضافه مي‌نمايد:) لا تَقُمْ فيهِ أبداً(؛«هيچ زمان در آن مسجد نماز اقامه مكن يا اين كه هيچ گاه در آن مسجد نايست».از اين نشانه‌ها بر مي‌آيد كه «مسجدسازي» بايستي بر طبق تقواي الهي نهاد‌گذاري شود و هدف اين باشد كه پروردگار در آنجا عبادت و تبارك داشته خواهد شد و محل اجتماع كساني باشد كه علاقه دارا هستند به سوي خداوند تكان نمايند و خويش را منزه و پاكيزه سازند و خودسازي نمايند و هدف ها الهي را در آنجا به ايفا درآورند. و مسجد مي بايست مركزي براي اجتماع و اتحاد مسلمان‌ها باشد و عايدي اسلام و مسلمين در آن آيتم دقت قرار گيرد، خير اينكه محلّ باند‌بازي و تفرقه و ضرر و زيان رساندن به مسلمان‌ها و موجب بدبيني به معبود باشد و در آن بي ديني و الحاد و بي ديني تقويت خواهد شد.در آيه ديگر، قرآن صريحاً ميفرمايد:)ما كانَ لِلْمُشْرِكينَ أَنْ يَعْمُرُوا مَساجِدَ اللّهِ پاد شاهِآئينَ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْكالاُهُمْ وَ فِي النّارِ هُمْ خالِدُونَ([20]؛«مشركان را نرسد كه مساجد پروردگار را آباد نمايند، با آنكه خويش شاهد بي ديني خويشتن‌اند؛ چه اينكه جاري ساختن آن‌ها بي‌اجز و فسخ است و خويش در جهنم جاودان‌اند».آنگاه مي‌فرمايد: )إِنّما يَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْيَوْمِ اْلآخِرِ وَ أَقامَ الصّلاةَ وَ آتَى الزّكاةَ وَ لَمْ يَخْشَ إِلاّ اللّهَ فَعَسى‏ أُولئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَآيينَ[21](؛«مسجدهاي خدا را تنها كسي آباد مي‌نمايد كه به معبود و روز جزا ايمان داراست، نماز به پا نمايد، زكات دهد و جز از خدا نترسد. باشد كه آن‌ها از هدايت يافتگان باشند».گروهي از مفسران معتقدند كه منظور، عمران ظاهري وجود ندارد بلكه اين واژه بر عمران معنوي نيز دلالت داراست كه به عبارتي آباد نگاه‌داشتن مساجد و حضور در آنان براي اداي نماز و شغل هاي سودمند ميباشد؛ چنان كه ميبدي در تفسيرش گفته است: «عمارت مسجد، آمدن و نشستن در آن ميباشد و به قولي، بالا بردن بناي مسجد و پسنديده كردن آن و به قولي عمارت مسجد، عبادت كردن، نماز قرائت و طواف در آن است».[22] آيت الله مكارم شيرازي نيز ميفرمايد: «آيه مضمون‌ وسيعي دارد و همه كارها را مشمول مي‌شود».[23] زمخشري نيز بعد از نقل هر دو نظر از پيامبر اكرم(ص) نقل مي‌نمايد كه معبود فرمود: «إِنَّ بُيوتي في ألارضِ المَساجِدَ، وَ أنَّ زُوّاري فيها عُمّارُها؛[24] مساجد، منزل‌هاي اينجانب در زمين مي‌باشند و ميان آبادكنندگان مساجد، همانا ملاقات كنندگان اينجانب قرار دارا‌هستند».8. آبادي معنوي مساجدروزي رسول آفريدگار(ص) خطاب به ابوذر فرمود: «در تعمير و آباداني مساجد تلاش كن كه اجر آن از حوزه‌ خداوند، فردوس ميباشد».ابوذر پرسيد: مساجد را چگونه آباد كنيم؟فرستاده(ص) فرمود: «در مساجد با صداي بلند صحبت نگوييد، كلام فسخ و سخن خطا نزنيد و دادوستد و داد و ستد نكنيد. اي اباذر! تا در مسجد هستي، تلاش كن ياوه و بيهوده نگويي و در‌حالتي كه اين يك‌سري دستور را رعايت نكردي، روز قيامت جز خويشتن را ملامت و سرزنش نكن».[25]امام درستگو(ع) از پيامبر اكرم(ص) نقل مي‌نمايد كه فرمود: «زيرا خداوند والا و والا ببيند كه اهل يك آبادي (شهر يا اين كه روستا) در نافرماني وي زياده‌روي كرده‌اند، البته دربين آنان سه بدن مسلمان (حقيقي و واقعي) است، خطاب فرمايد: «اي گناه‌كاران و عده اي كه از دستور‌هاي اينجانب سر برتافته‌ايد! چنانچه در ميان شما مؤمناني نبودند كه با يكديگر كريم‌اند و با نمازگزاردنشان، زمين و مساجد من را آباد مي‌گردانند، و در سحرگاهان استغفار مي‌نمايند، عذابم را بر شما فرود مي‌آوردم».مرحوم نوري در ذيل حديث سابق الذكر مي‌نويسد: «حديث در‌اين مضمون‌ صراحت دارد كه خواسته از عمران مساجد، داير نگاه‌داشتن آنها بوسيله نماز، دعا، خيال و خاطر آفريدگار، خواندن قرآن و جز اينهاست، خير تعمير و ترميم سقف و ديوار آن».[26]يك نكتهگاهي انسان نمي‌تواند در مسجد حضور يابد و به دلايلي بايستي فريضه نماز را در منزل بجا آورد. از اين رو، در اسلام پيشنهاد شده است كه اتاقي را براي نماز و راز و نياز تخصيص دهد؛ همانطور كه امروزه نمازخانه‌هايي را در اداره ها، هواپيماها و .... تخصيص داده‌اند. امام صادق(ع) در طومار‌اي به فردي به اسم مسمع نوشت: «دوست دارم كه يكي از اتاق‌هاي مقام را مسجد قرار دهي».[27] آن حضرت در حديث ديگري فرمود: «علي(ع) در خانه خويش اتاقي را كه خير خرد بود و خير گران قدر، مخصوص نمازش قرار داده بود».[28]اما پر‌نور ميباشد كه‌اين دستور نبايد موجب خواهد شد كه آدم حضور كمتري در مساجد پيدا نمايد. از اين‌رو، بر حضور در مساجد همگاني، به خصوص مساجدي كه خصوصيت خاص دارا‌هستند، بسيار تأكيد و اجر‌هاي متعددي براي نماز خواندن در در آنها اورده شده مي باشد.9. اثرها رفتن به مسجدامام راستگو(ع) فرمود: «اينجانب مَشي إلي المَسجِدِ، لَم يَضَع رِجلَهُ عَلي رَطبٍ وَلا يابِسٍ إلاّ سَبّحَت لَهُ الارضُ إلي الأرضينَ السابِعةَ؛[29] هر كه به طرف مسجد گام بردارد، پايش را بر خيس و خشكي نمي‌گذارد، جز آنكه زمين تا طبقه هفتمش براي وي تسبيح ميگويد».فرستاده اكرم(ص) فرمود: «بشارت باد بر افرادي كه در تاريكي شب به طرف مساجد مي روند به نوري كه در روز قيامت براي آنان پيدا مي‌گردد».[30]در ذكر ديگري فرمود: «هر كس براي كمپاني در نماز جماعت به مسجدي رود، براي هر قدمي كه بر مي دارد، هفتاد هزار حسنه برايش نوشته خواهد شد و به به عبارتي اندازه درجاتش بالا رود و درصورتي كه در آن موقتي بميرد، خدا هفتاد هزار فرشته بگمارد كه در قبرش به ديدار وي روند و انيس تنهايي وي باشند و تا‌هنگاميكه برانگيخته خواهد شد، برايش آمرزش بخواهند».[31]10. حضور در مسجدرسول اكرم(ص) به ابوذر فرمود: «اي اباذر! مادامي كه تو در مسجد هستي، خداوند در مقابل هر نفسي كه ميكشي، يك سكو در پرديس به تو عطا مي‌نمايد و ملائكه بر تو سلام مي‌فرستند و براي تو براي هر نفس در مسجد، ده حسنه مي‌نويسند و ده گناه از تو پاك مي‌نمايند».[32]و در حديث ديگري فرمود: در مسجد به انتظار نماز نشستن، عبادت هست، مگر آنكه حدثي از وي راز زند ». پهنا شد: اي نبي آفريدگار! حدث چيست؟ فرمود: «غايب بودن كردن».[33]11. اجر نماز در مسجدرسول اكرم(ص) فرمود: «نماز در مسجد اينجانب (مسجد النبي(ص)) پيش پروردگار، هم اندازه ده هزار نماز در مساجد ديگر مي باشد، مگر در مسجد الحرام كه نماز در آن، متساوي صد هزار ركعت ميباشد».[34]اميرمؤمنان(ع) فرمود: «اجر نماز در بيت‌المقدس، متساوي هزار ركعت نماز است و نماز در مسجد اعظم (جامع)، موازي صد نماز مي‌باشد و نماز در مسجد محله و بستگان ،اجر 25 ركعت نماز را دارد و در مسجد بازار، دوازده موازي نماز ميباشد و نماز در منزل، به اندازه يك نماز اجر داراست».[35]حضرت امام خميني(ره) مي‌فرمايد:«در شرع مقدس اسلام بسيار سفارش گرديده است كه نماز را در مسجد بخوانند و خوب از همگي مسجدها، مسجد الحرام مي‌باشد و بعد مسجد پيامبر اسلام(ص)، آن‌گاه مسجد كوفه، آن گاه مسجد بيت المقدس، سپس مسجد جامع هر شهر و سپس مسجد محله و بعد از مسجد محله، مسجد بازار هست».و آن‌گاه مي‌فرمايد: «زياد رفتن به مسجد و رفتن به مسجدي كه نمازگزار ندارد، مستحب ميباشد و اهل يك محل مسجد در‌صورتي‌كه عذري نداشته باشد، مكروه ميباشد در غير مسجد نماز بخواند».[36]12. بي‌توجهي به مسجددر حديثي از رسول اكرم(ص) آمده هست كه فرمود: «لا صَلاةَ لِجارِ المَسجِد إلاّ في المَسجدِ؛[37] نمازي براي اهل يك محل مسجد وجود ندارد، مگر در مسجد».در حديث ديگر فرمود: «هر كس در مسجد نداي نماز را بشنود و سواي انگيزه از آن بيرون شود، منافق هست، مگر اينكه قصد برگشت داشته باشد».[38]امام امت(ره) فرموده ميباشد: «مستحب هست انسان با هر كس در مسجد حاضر نمي شود، طعام نخورد و در امور با وي مشاوره نكند و اهل يك محل وي نشود و از وي زن نگيرد و به وي زن ندهد».[39]و از امام راستگو(ع) اورده شده كه فرمود: «مساجد از همسايگانش كه آن را زيارت نكردند، نزد آفريدگار گلايه كردند. آفريدگار به آن ها وحي كرد: به عزت و جلالم عهد و پيمان كه نمازشان را نپذيرم و عدل و داد آن‌ها را در بين عموم آشكار نسازم و عفووبخشش اينجانب به آنها نرسد و در بهشتم در مجاورت خود قرارشان ندهم».[40]ب) آداب مسجد1. آداب ورود به مسجداميرمؤمنان(ع) فرمود: «كسي كه بخواهد وارد مسجد گردد، مودب و ادب وارد شود؛ چون مساجد، منزل‌هاي خدا و دوستداشتني‌ترين محل‌ها پيش خداوند مي‌باشند».[41]از اهل بيت(ع) نقل شده كه فرموده‌اند: «خوب آن ميباشد كه هنگام ورود به مسجد، استارت با پاي راست وارد شوي و هنگام خروج، با پاي چپ بيرون شوي».[42]رسول اكرم(ص) فرمود: «لا تَدخُلِ المَسجِدَ إلاّ بِالطَّهارَة وَ مَن دَخلَ مَسجِداً بِغَيرِ الطَّهارَِةِ فَالمَسجِدُ خَصمُهُ؛[43] وارد مسجد نشو، مگر با عصمت، و هر كه بدون آن وارد گردد، مسجد معاند وي خواهد بود».فاطمه زهرا(س) فرمود:«رسول وقتي كه باطن مسجد ميشد، اينگونه مي‌فرمود: «بِسم اللهِ، اللَّهُم صَلِّ عَلَي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَاغفِر ذُنُوبي وَ افتَح أبوابَ رَحمَتِك؛ به اسم معبود، خدايا! بر محمد و آلش سلام بفرست، و گناهانم را ببخش و درهاي رحمت خويش را برايم گشوده كن».[44]2. آداب حضور در مسجدامام درست گو(ع) فرمود: «هر گاه درون مسجد شدي، حمد و سپاس پروردگار بگو و بر فرستاده صلوات بفرست».[45] پيامبر اكرم(ص) فرمود: «مساجد را گذرگاه قرار ندهيد، مگر اينكه دو ركعت در آن نماز بخوانيد».[46] اميرمؤمنان(ع) فرمود: «سنت اين هست كه هنگامي در مسجد مي‌نشيني، رو به قبله باشي».[47] پيامبر آفريدگار(ص) فرمود: «اي اباذر! هر نشستي در مسجد بيهوده ميباشد، مگر نماز تلاوت يا اين كه بيان گفتن، پي‌دانش بودن و سؤال علمي كردن».[48]در ذكر ديگري از آن حضرت آمده ميباشد: «اِنَّما نُصِبَتِ المَساجِدُ لِلقُرآنِ؛[49] همانا مساجد براي قرآن سازه نهاده گرديده‌اند».طبق اين ذكر، مساجد مكاني براي آشنايي، شناساندن و آموزش قرآن و حقايق آن و اجراي برنامه‌ها و دستورهاي آن بايستي باشد؛ چنان كه در بعد از ظهر پيامبر اكرم(ص) و امامان(ع) اينگونه بود.براين اساس بايستي مساجد را عملاً تكريم و احترام آنها را محافظت كنيم و درحد قدرت از آن ها فايده برگيريم و از آنچه در شأن مساجد و منزل‌هاي پروردگار وجود ندارد، بپرهيزيم.در حديثي از امام صادق(ع) آمده ميباشد: «إنّما اُمِرْنا بِتَوسيعِ المَساجدِ لأنّها بُيوُتُ اللهِ فِي الأرض؛[50] ما مأمور به بزرگداشت مساجد گرديده‌ايم؛ چون مساجد، منزل‌هاي خداوند در روي زمين‌ به شمار مي‌آيند».در مكان ديگر فرمود: كسي كه مسجد را گرامي و از افكندن آب دهن و بيني در آن غربت نمايد، در روز قيامت در حالي به لقاي الهي نائل شود كه خرسند مي‌باشد و طومار اعمالش به دست راستش داده مي‌شود».[51]3. شغل هاي ناروا در مسجدامام درست گو(ع) فرمود: «جَنِّبُوا مَساجِدَكُم الشِّراءَ وَالبَيْعَ»؛[52] مساجد خويش را از داد و ستد بدور نگهداريد».فرستاده اكرم(ص) فرمود: «ورود به مسجد براي اشخاص جُنب و حايض، روا وجود ندارد».[53]در ذكر ديگري فرمود: «كلام ناروا در مسجد، حسنات را مي خورد؛ آن سيرتكامل كه چهارپايان علف‌ها را مي خورند».[54]و فرمود: «مَن اسمَ فِي المَسجدِ بِغَيرِ عُذرٍ إبتَلاهُ اللهُ بَلاءً لازَوالَ لَهُ؛[55] كسي كه بدون عذر و بهانه در مسجد بخوابد، پروردگار او را به بلايي گرفتار مي‌نمايد كه از بين رفتني وجود ندارد».اميد‌هست‌ با فايده‌گيري هر چه بيشتر از دستورهاي با ارزش مدرسه اهل بيت(ع)، روز به روز شاهد پررونق‌خيس شدن مساجد باشيم. ان‌شاء الله